ΚΥΡΙΑΚΗ Γ΄ ΛΟΥΚΑ

Η ερµηνεία του Συµβόλου της Πίστεως

«Εις ένα Θεόν» Β΄ - Η Τριαδικότητα του Θεού

Την προηγούµενη Κυριακή, αγαπητοί µου αδελφοί, αναφερθήκαµε στην ύπαρξη του ενός και µοναδικού Θεού, την οποία διακηρύττει η Ορθόδοξη πίστη. Ενώ, όµως, οι Χριστιανοί οµολογούµε πίστη στον ένα και αληθινό Θεό, την ίδια στιγµή αποδεχόµαστε ότι ο Θεός είναι Τριαδικός. Η Τριαδικότητα του Θεού συνιστά το κορυφαίο δόγµα της Χριστιανικής πίστεως. «Έτσι πιστεύουµε, µαζί µε την Αγία Ορθόδοξη Εκκλησία µας, ότι ο Θεός είναι τρία µεν πρόσωπα ή τρεις υποστάσεις, αλλ’ ότι αυτό δε σηµαίνει πως είναι τρεις θεοί χωριστοί, ανεξάρτητοι και αυτόνοµοι, ούτε ότι έχουν τρεις ουσίες, τρεις θελήσεις και τρεις ενέργειες. Τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος είναι µεν χωριστά, αλλά ταυτόχρονα, είναι και ενωµένα µεταξύ τους. ∆εν νοείται το ένα χωρίς το άλλο έχουν µία δύναµη, µία ουσία, µία ενέργεια, µία θέληση, έχουν κοινωνία µεταξύ τους, που είναι πρότυπο για τη δική µας κοινωνία, έχουν χωριστή οντότητα το καθένα και παρά ταύτα, ενότητα και κοινότητα».

Και η Τριαδικότητα της Θεότητος µαρτυρείται στην Αγία Γραφή. Για την οικονοµία του χρόνου θα περιοριστούµε στις µαρτυρίες της Καινής ∆ιαθήκης. Κατά την Βάπτιση του Κυρίου στον Ιορδάνη, ακούγεται η φωνή του Θεού Πατρός, λέγουσα ούτος εστίν ο υιός µου ο αγαπητός, ενώ εµφανίζεται το Άγιο Πνεύµα µε την µορφή περιστεράς. Κατά την Θεία Μεταµόρφωση, ακούγεται και πάλι η φωνή του Θεού Πατρός να ζητεί υπακοή στον Ιησού Χριστό: «ούτος εστίν ο υιός µου ο αγαπητός, αυτού ακούετε». Ο Ιησούς οµιλεί για την σχέση του µε τον Θεό Πατέρα: «Εγώ και ο Πατήρ έν εσµέν», ενώ λίγο πριν την Ανάληψή του υπόσχεται ότι ο Θεός θα αποστείλει τον Παράκλητο, το Πνεύµα της αληθείας. Στο τέλος του επίγειου βίου Του ο Ιησούς αποστέλλει τους Μαθητές Του να κηρύξουν το Ευαγγέλιό Του στα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνοµα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύµατος. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης µαρτυρεί ότι τρεις εισίν οι µαρτυρούντες εν τω ουρανώ, ο Πατήρ, ο Λόγος και το Άγιον Πνεύµα, ενώ ο Απόστολος Παύλος ευλογεί τους Χριστιανούς µε την Λειτουργική ευχή η Χάρις του Κυρίου ηµών Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και Πατρός και η κοινωνία του Αγίου Πνεύµατος µετά πάντων υµών.

Η Τριαδικότητα του ενός και αληθινού Θεού, αδελφοί µου, είναι ασφαλώς µέγα και ανερµήνευτο µυστήριο. Η Ορθόδοξη Θεολογία δέχεται ότι «ο Πατήρ είναι αγέννητος, ο ίδιος γεννά, όµως, τον Υιό αχρόνως. Ο Υιός γεννάται υπό του Πατρός και το Άγιο Πνεύµα εκπορεύεται από τον Πατέρα, διά του Υιού. Και τα Τρία Πρόσωπα έχουν την Θεότητα σε όλη της την έκταση. Γι’ αυτό οµολογούµε στο Σύµβολο της Πίστεως ότι ο Υιός είναι οµοούσιος µε τον Πατέρα, δηλ. ίσος, είναι Θεός, όπως είναι ο Πατέρας. Το ίδιο είπαν οι Πατέρες και για το Άγιο Πνεύµα. Εποµένως, µε το να είναι πρόσωπα ο Πατέρας, ο Υιός και το Άγιο Πνεύµα σηµαίνεται η ξεχωριστή υπαρκτική οντότητα του καθενός και µε το να είναι οµοούσια τα πρόσωπα αυτά σηµαίνεται η ενότητά τους. ∆εν υπάρχει παρόµοιο πρότυπο αλλού… Κανείς από τους τρεις δεν ενεργεί ποτέ χωριστά, χωρίς τους άλλους δύο. ∆εν είναι τρεις θεοί, αλλά ένας… Και τα τρία πρόσωπα είναι το καθένα πλήρης και τέλειος Θεός. Κανείς δεν έχει περισσότερη ή λιγότερη Θεότητα από τον άλλο. Αυτή είναι η πρόκληση του παραδόξου, για την οποία οµιλεί ο Θεολόγος Γρηγόριος. Στο θέµα αυτό η λογική υποχωρεί, γι’ αυτό µιλάµε για το Μυστήριο. Κανείς δεν µπορεί να το εξηγήσει. Οι απόπειρες που έκαναν οι Πατέρες, διά της Εκκλησίας, δεν ήταν να ερµηνεύσουν, αλλά να διατυπώσουν απλώς την αλήθεια του Τριαδικού ∆όγµατος. Και έµειναν µέχρις εκεί».

Είναι πολύ σηµαντικό να καταλάβουµε, αγαπητοί µου, ότι η Τριαδικότητα του Θεού δεν συνιστά πολυθεΐα, ούτε θίγει την µοναδικότητά Του. Την ίδια στιγµή, όµως, η παραποίηση της Ορθοδόξου αντίληψης περί της Τριαδικότητος, οδηγεί στην αίρεση, κάτι που συνέβη στο παρελθόν και οδήγησε στην διάσπαση της Χριστιανικής Εκκλησίας. Η άρνηση, τέλος, της Τριαδικότητος οδηγεί στην αθεΐα, γιατί, όποιος αρνηθεί το ένα από τα τρία πρόσωπα, ταυτοχρόνως αρνείται και τα άλλα δύο, αρνείται δηλ. τον Ίδιο τον Θεό. Τέτοιου είδους µυστήρια προσεγγίζονται µε πίστη και ταπείνωση, όχι µε τα δεδοµένα της λογικής και της επιστηµοσύνης, που έχουν σαφή και περιορισµένα όρια και ενισχύουν την έπαρση και την υπερηφάνεια, που κρατούν τον άνθρωπο µακριά από την ζωοποιό και σωτήρια Χάρη του Θεού. ΑΜΗΝ!