Η ερµηνεία του Συµβόλου της Πίστεως - «Ποιητήν ουρανού και γης» Α΄- Ο ∆ηµιουργός Θεός
Συνεχίζοντας την ερµηνευτική προσέγγιση του Συµβόλου της Πίστεως, αγαπητοί µου αδελφοί, οµολογούµε ότι ο Θεός είναι ο ποιητής του ουρανού και της γης. Οµολογούµε ότι γενεσιουργός και κυρίαρχη αιτία της δηµιουργίας του κόσµου, της γης, της θάλασσας, του φυτικού και ζωικού βασιλείου, όσο και του ουράνιου σύµπαντος, είναι ο Θεός, ο Οποίος µε τον λόγο Του δηµιούργησε τα πάντα και µάλιστα εκ του µηδενός, από ύλη που δεν προϋπήρχε. Η βασική και αδιαπραγµάτευτη αυτή θέση της Εκκλησίας µας απαντά στις απόψεις εκείνες, σύµφωνα µε τις οποίες ο κόσµος προήλθε αφ’ εαυτού ή προέκυψε στην τύχη και είναι αποτέλεσµα της σύνθεσης ποικίλων συµπτώσεων. Απορρίπτει, επίσης, την υλιστική θεώρηση για την προέλευση του κόσµου, που εξακολουθεί να παραπλανά όσους συνεχίζουν να ερµηνεύουν τα του κόσµου και της ζωής έξω από το πλαίσιο της Θεϊκής παρουσίας. Καταργεί, τέλος, την πλάνη της ειδωλολατρίας, η οποία θεοποιούσε την κτίση και τα στοιχεία της φύσης και έστηνε βωµούς θυσιών σε ό,τι θαύµαζε ή αδυνατούσε να ερµηνεύσει. Όµως, οι Θεόφρονες, µέσα στην Εκκλησία µας, λατρεύουµε τον Κτίστη και όχι τα κτίσµατα και αναγνωρίζουµε ότι τα πάντα έχουν Θεία προέλευση και συνδέονται µε την υπερβατική σοφία του Θεού.
Στην κορυφή της δηµιουργίας ο Θεός τοποθέτησε τον άνθρωπο, τον οποίο δηµιούργησε, µε την δηµιουργική βούληση και ενέργειά Του, µετά την γη και τον ουρανό και του χάρισε σώµα και ψυχή, ταυτοχρόνως. Το γεγονός αυτό δείχνει τόσο την προέλευση, όσο και την προοπτική του ανθρώπου. Κατά το υλικό µέρος της φύσεώς του συνδέεται µε την γη, κατά το µέρος, όµως, της ψυχής συνδέεται µε τον ουρανό. Ο Ιερός Χρυσόστοµος µάς λέγει ότι όλη η δηµιουργία έγινε για τον άνθρωπο: «βλέπεις τί έκανε ο Θεός για χάρη σου; ∆ηµιούργησε τον εκτεταµένο ουρανό, άναψε τον ήλιο, θεµελίωσε τη γη, σκόρπισε τη θάλασσα, άπλωσε την ατµόσφαιρα… και γενικά, όλα κινούνται από το ακούραστο χέρι Του και εξυπηρετούν τη ζωή µας, όχι µόνο όσον αφορά τα χρειώδη, αλλά µάς διακονούν για να µάς δώσουν την τιµή που µάς αρµόζει».
Είναι βασική διδασκαλία της Αγίας Γραφής ότι ο Θεός δηµιούργησε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και καθ’ οµοίωσίν Του. Αυτό σηµαίνει ότι ο άνθρωπος δεν είναι ένα απλό και συνηθισµένο δηµιούργηµα, όπως όσα προηγήθηκαν, είναι ξεχωριστό, είναι η εικόνα του Θεού στη γη! Ο Θεός προίκισε την ψυχή του ανθρώπου µε δύο δικά Του ιδιώµατα: «το λογικό, δηλ. την ικανότητα να σκέπτεται και το αυτεξούσιο, δηλ. την ικανότητα να αποφασίζει ελεύθερα. Αυτά τα δύο είναι τρόποι της Θείας υπάρξεως, γι’ αυτό µπορούµε να πούµε πως µε αυτά ο άνθρωπος µετέχει στον τρόπο της ύπαρξης του Θεού».
Τί σηµαίνει, όµως, ότι ο άνθρωπος είναι πλασµένος και «καθ’ οµοίωσιν» Θεού; Σηµαίνει «τη συνειδητοποίηση της δυνατότητάς του να ζήσει µέσα στο Θεό. Η αρχή της προσωπικής αυτοσυνειδησίας και ταυτότητος και ελευθερίας και αυτοδιαχείρισης είναι εκείνη που διαφοροποιεί τον άνθρωπο από κάθε άλλο έµβιο ον και τον καθιστά κορωνίδα της δηµιουργίας. Αυτή η Ορθόδοξη ανθρωπολογία είναι η πιο τιµητική για τον άνθρωπο. Άλλοι τον θέλουν απόγονο του πιθήκου, άλλοι εξάρτηµα της παραγωγικής µηχανής, εργαλείο που παράγει και άλλοι υλικό όγκο µε περιορισµένο ορίζοντα. Ο Χριστιανισµός τον θέλει εικόνα του Θεού, µικρό θεό, προορισµένο για την αιωνιότητα, αθάνατο και αιώνιο. Αυτή είναι η διαφορά µας!».
Ο Θεός, λοιπόν, είναι ο κτίστης και δηµιουργός των απάντων. Για ποιο λόγο, όµως, έπλασε την κτίση και δηµιούργησε τον άνθρωπο; Ποιο το κίνητρο της δηµιουργικής Του κίνησης; Είναι η αγάπη, ούτε η ανάγκη, ούτε κάποια άλλη σκοπιµότητα. «Η αγάπη του Θεού είναι, στην κυριολεκτική σηµασία της λέξης, «εκστατική», µια αγάπη που κάνει τον Θεό να βγαίνει από τον εαυτό Του και να δηµιουργεί πράγµατα διαφορετικά από τον Ίδιο. Από εκούσια εκλογή ο Θεός δηµιούργησε τον κόσµο, µε «εκστατική» αγάπη, έτσι ώστε να υφίστανται, εκτός από τον Ίδιο, άλλες υπάρξεις για να µετέχουν στη ζωή και στην αγάπη που είναι δικά Του».
Παρά το γεγονός όµως, ότι ο άνθρωπος είναι καρπός της Θείας αγάπης, πλασµένος κατ’ εικόνα και καθ’ οµοίωσιν Θεού, επέλεξε την αποστασία από το θέληµά Του και την διάσπαση της αγαπητικής κοινωνίας µαζί Του. Αυτό επετεύχθη στα πρόσωπα των πρωτοπλάστων, διά του προπατορικού αµαρτήµατος, για το οποίο θα οµιλήσουµε, συν Θεώ, την επόµενη Κυριακή. ΑΜΗΝ!
Συνεχίζοντας την ερµηνευτική προσέγγιση του Συµβόλου της Πίστεως, αγαπητοί µου αδελφοί, οµολογούµε ότι ο Θεός είναι ο ποιητής του ουρανού και της γης. Οµολογούµε ότι γενεσιουργός και κυρίαρχη αιτία της δηµιουργίας του κόσµου, της γης, της θάλασσας, του φυτικού και ζωικού βασιλείου, όσο και του ουράνιου σύµπαντος, είναι ο Θεός, ο Οποίος µε τον λόγο Του δηµιούργησε τα πάντα και µάλιστα εκ του µηδενός, από ύλη που δεν προϋπήρχε. Η βασική και αδιαπραγµάτευτη αυτή θέση της Εκκλησίας µας απαντά στις απόψεις εκείνες, σύµφωνα µε τις οποίες ο κόσµος προήλθε αφ’ εαυτού ή προέκυψε στην τύχη και είναι αποτέλεσµα της σύνθεσης ποικίλων συµπτώσεων. Απορρίπτει, επίσης, την υλιστική θεώρηση για την προέλευση του κόσµου, που εξακολουθεί να παραπλανά όσους συνεχίζουν να ερµηνεύουν τα του κόσµου και της ζωής έξω από το πλαίσιο της Θεϊκής παρουσίας. Καταργεί, τέλος, την πλάνη της ειδωλολατρίας, η οποία θεοποιούσε την κτίση και τα στοιχεία της φύσης και έστηνε βωµούς θυσιών σε ό,τι θαύµαζε ή αδυνατούσε να ερµηνεύσει. Όµως, οι Θεόφρονες, µέσα στην Εκκλησία µας, λατρεύουµε τον Κτίστη και όχι τα κτίσµατα και αναγνωρίζουµε ότι τα πάντα έχουν Θεία προέλευση και συνδέονται µε την υπερβατική σοφία του Θεού.
Στην κορυφή της δηµιουργίας ο Θεός τοποθέτησε τον άνθρωπο, τον οποίο δηµιούργησε, µε την δηµιουργική βούληση και ενέργειά Του, µετά την γη και τον ουρανό και του χάρισε σώµα και ψυχή, ταυτοχρόνως. Το γεγονός αυτό δείχνει τόσο την προέλευση, όσο και την προοπτική του ανθρώπου. Κατά το υλικό µέρος της φύσεώς του συνδέεται µε την γη, κατά το µέρος, όµως, της ψυχής συνδέεται µε τον ουρανό. Ο Ιερός Χρυσόστοµος µάς λέγει ότι όλη η δηµιουργία έγινε για τον άνθρωπο: «βλέπεις τί έκανε ο Θεός για χάρη σου; ∆ηµιούργησε τον εκτεταµένο ουρανό, άναψε τον ήλιο, θεµελίωσε τη γη, σκόρπισε τη θάλασσα, άπλωσε την ατµόσφαιρα… και γενικά, όλα κινούνται από το ακούραστο χέρι Του και εξυπηρετούν τη ζωή µας, όχι µόνο όσον αφορά τα χρειώδη, αλλά µάς διακονούν για να µάς δώσουν την τιµή που µάς αρµόζει».
Είναι βασική διδασκαλία της Αγίας Γραφής ότι ο Θεός δηµιούργησε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και καθ’ οµοίωσίν Του. Αυτό σηµαίνει ότι ο άνθρωπος δεν είναι ένα απλό και συνηθισµένο δηµιούργηµα, όπως όσα προηγήθηκαν, είναι ξεχωριστό, είναι η εικόνα του Θεού στη γη! Ο Θεός προίκισε την ψυχή του ανθρώπου µε δύο δικά Του ιδιώµατα: «το λογικό, δηλ. την ικανότητα να σκέπτεται και το αυτεξούσιο, δηλ. την ικανότητα να αποφασίζει ελεύθερα. Αυτά τα δύο είναι τρόποι της Θείας υπάρξεως, γι’ αυτό µπορούµε να πούµε πως µε αυτά ο άνθρωπος µετέχει στον τρόπο της ύπαρξης του Θεού».
Τί σηµαίνει, όµως, ότι ο άνθρωπος είναι πλασµένος και «καθ’ οµοίωσιν» Θεού; Σηµαίνει «τη συνειδητοποίηση της δυνατότητάς του να ζήσει µέσα στο Θεό. Η αρχή της προσωπικής αυτοσυνειδησίας και ταυτότητος και ελευθερίας και αυτοδιαχείρισης είναι εκείνη που διαφοροποιεί τον άνθρωπο από κάθε άλλο έµβιο ον και τον καθιστά κορωνίδα της δηµιουργίας. Αυτή η Ορθόδοξη ανθρωπολογία είναι η πιο τιµητική για τον άνθρωπο. Άλλοι τον θέλουν απόγονο του πιθήκου, άλλοι εξάρτηµα της παραγωγικής µηχανής, εργαλείο που παράγει και άλλοι υλικό όγκο µε περιορισµένο ορίζοντα. Ο Χριστιανισµός τον θέλει εικόνα του Θεού, µικρό θεό, προορισµένο για την αιωνιότητα, αθάνατο και αιώνιο. Αυτή είναι η διαφορά µας!».
Ο Θεός, λοιπόν, είναι ο κτίστης και δηµιουργός των απάντων. Για ποιο λόγο, όµως, έπλασε την κτίση και δηµιούργησε τον άνθρωπο; Ποιο το κίνητρο της δηµιουργικής Του κίνησης; Είναι η αγάπη, ούτε η ανάγκη, ούτε κάποια άλλη σκοπιµότητα. «Η αγάπη του Θεού είναι, στην κυριολεκτική σηµασία της λέξης, «εκστατική», µια αγάπη που κάνει τον Θεό να βγαίνει από τον εαυτό Του και να δηµιουργεί πράγµατα διαφορετικά από τον Ίδιο. Από εκούσια εκλογή ο Θεός δηµιούργησε τον κόσµο, µε «εκστατική» αγάπη, έτσι ώστε να υφίστανται, εκτός από τον Ίδιο, άλλες υπάρξεις για να µετέχουν στη ζωή και στην αγάπη που είναι δικά Του».
Παρά το γεγονός όµως, ότι ο άνθρωπος είναι καρπός της Θείας αγάπης, πλασµένος κατ’ εικόνα και καθ’ οµοίωσιν Θεού, επέλεξε την αποστασία από το θέληµά Του και την διάσπαση της αγαπητικής κοινωνίας µαζί Του. Αυτό επετεύχθη στα πρόσωπα των πρωτοπλάστων, διά του προπατορικού αµαρτήµατος, για το οποίο θα οµιλήσουµε, συν Θεώ, την επόµενη Κυριακή. ΑΜΗΝ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου