Η ερµηνεία του Συµβόλου της Πίστεως
«Εις ένα Θεόν» Α΄ - Η ύπαρξη και η µοναδικότητα του Θεού
Εισερχόµενοι στο πρώτο άρθρο του Συµβόλου της Πίστεως, αγαπητοί µου, οµολογούµε την πίστη µας στον ένα και αληθινό Θεό. Αναγνωρίζουµε ότι υπάρχει Θεός και είναι ένας, όχι πολλοί.
Πρόκειται για δύο ακλόνητες και αδιαπραγµάτευτες αλήθειες. Ως προς την ύπαρξη του Θεού, αυτή µαρτυρείται σε τρεις αναµφισβήτητες πραγµατικότητες. Η πρώτη είναι η φύση. Η αρµονία στη φύση, η ωραιότητά της, ο εκπληκτικός συνεκτικός µηχανισµός, που χαρακτηρίζει τη λειτουργία της, αποκαλύπτουν ότι η φύση είναι µια µοναδική «ορχήστρα» που διευθύνεται από έναν υπερκόσµιο «µαέστρο». ∆εν είναι δυνατόν η λειτουργία της φυσικής νοµοτέλειας να στηρίζεται στην τύχη. Ο Μέγας Αθανάσιος σηµειώνει πως «τον Θεό τον εννοείς και τον γνωρίζεις και από τα κτίσµατα της δηµιουργίας που φαίνονται. Η ίδια η κτίση, µε την θαυµαστή τάξη και αρµονία της, σαν να το γράφει και µε τα γράµµατά της αυτά να δείχνει και να φωνάζει, ότι υπάρχει ο ποιητής και δεσπότης της».
Την ύπαρξη του Θεού µαρτυρεί η ιστορία. Είναι ιστορικά παραδεκτό ότι ανέκαθεν οι άνθρωποι, είχαν µέσα τους έντονα εντυπωµένο το θρησκευτικό στοιχείο, έστω και µε τρόπο συχνά αλλοπρόσαλλο. Αναγνώριζαν την ανάγκη να ακουµπήσουν σε υπέρτερες δυνάµεις, χωρίς να µπορούν να τις προσδιορίσουν. Το γεγονός αυτό χαρακτήριζε όλους τους λαούς, σε όλες τις φάσεις της ιστορίας. Η έννοια του «θεού» ή των «θεών» κυριαρχούσε στη ζωή τους. Οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως φυλής, χρώµατος, πολιτιστικού επιπέδου, εθίµων και παραδόσεων, συµφωνούσαν σε ένα κοινό τόπο, στην ύπαρξη µιας ανώτερης δύναµης, η οποία κινεί και συνέχει τα πάντα. Ήδη, από την αρχαιότητα ο Πλούταρχος οµολογεί αυτή την αλήθεια, όταν γράφει: «ανιέρου πόλεως και αθέου… ουδείς εστίν, ουδ’ έσται γεγονώς θεατής», δηλ. «δεν υπήρξε, ούτε θα υπάρξει άνθρωπος που θα αντικρίσει πόλη χωρίς ιερά και θρησκευτική πίστη».
Ο Θεός µαρτυρείται, επίσης, στην συνείδηση του κάθε ανθρώπου. Αυτή είναι η φωνή του Θεού µέσα µας, που, ασυναίσθητα ίσως, διαχωρίζει το καλό από το κακό. Είναι ο αυστηρός δικαστής, που εξεγείρεται όταν σκεπτόµαστε ή ενεργούµε άστοχα, ενώ ενθαρρύνει διαρκώς για την επιτέλεση του αγαθού.
Ως προς την µοναδικότητα του Θεού, πρόκειται για µία από τις πλέον σηµαντικές διακηρύξεις της Χριστιανικής πίστεως, η οποία την διαχώρισε σαφώς από τα θρησκευτικά περιβάλλοντα µέσα στα οποία γεννήθηκε και αναπτύχθηκε. Την εποχή της γένεσης του Χριστιανισµού κυριαρχούσε στον κόσµο η πολυθεΐα. Οι άνθρωποι συνήθιζαν να θεοποιούν τα πάντα, κυρίως όσα θαύµαζαν ή όσα αδυνατούσαν να ερµηνεύσουν ή να δαµάσουν. Έστηναν είδωλα στις δυνάµεις της φύσης, ειδωλοποιούσαν τις αδυναµίες και τα πάθη τους, έφθαναν στο σηµείο να θεοποιούν ακόµα και τον εαυτό τους, όταν αποκτούσαν εξουσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι λεγόµενοι «θεοί» του ∆ωδεκαθέου εκπροσωπούσαν κάποιο από τα εφάµαρτα ανθρώπινα και κτηνώδη πάθη, τα οποία οι ειδωλολάτρες προσκυνούσαν, ακριβώς επειδή δεν µπορούσαν να υποτάξουν.
Σ’ αυτό το περιβάλλον πολυθεΐας, ειδωλολατρίας, αλλά και έντονης θρησκευτικότητος, έρχεται η Χριστιανική πίστη και ανατρέπει τα δεδοµένα, επαναστατώντας απέναντι στην πολυθεϊστική απάτη και ασυδοσία. Ο Χριστιανισµός κηρύττει και οµολογεί «έναν και µόνο Θεό, θέλοντας να πει µ’ αυτό πως όλες οι δυνάµεις, όλη η ζωή, όλοι οι «νόµοι», όλα όσα ζουν στον κόσµο, ο ίδιος ο κόσµος, είναι από τον Θεό, αλλά δεν είναι ο Θεός. Η ειδωλολατρία και η πολυθεΐα αισθάνθηκαν την Θεία καταγωγή του κόσµου, αλλά δε γνώρισαν τον Θεό. Οι «θεοί» τους ήταν απλά αντανακλάσεις του ίδιου του κόσµου, ο οποίος εξηγεί τους ανταγωνισµούς µεταξύ «θεών» του πολυθεϊσµού και τον ειδωλολατρικό, µαγικό χαρακτήρα του παγανισµού. Συνεπώς, το να κηρύξουµε, το να οµολογήσουµε ένα Θεό, σηµαίνει πως βεβαιώνουµε ότι υπάρχει ένα υπέρτατο πνευµατικό ον, µία υπερβατική ύπαρξη, που µόνη της δύναται να αποκαλύψει το νόηµα κάθε µορφής ζωής».
Αλλ’ ενώ ο Θεός είναι ένας, αδελφοί µου, ταυτόχρονα είναι και Τριαδικός. Γι’ αυτό το απροσπέλαστο µυστήριο θα οµιλήσουµε την επόµενη Κυριακή. ΑΜΗΝ!
«Εις ένα Θεόν» Α΄ - Η ύπαρξη και η µοναδικότητα του Θεού
Εισερχόµενοι στο πρώτο άρθρο του Συµβόλου της Πίστεως, αγαπητοί µου, οµολογούµε την πίστη µας στον ένα και αληθινό Θεό. Αναγνωρίζουµε ότι υπάρχει Θεός και είναι ένας, όχι πολλοί.
Πρόκειται για δύο ακλόνητες και αδιαπραγµάτευτες αλήθειες. Ως προς την ύπαρξη του Θεού, αυτή µαρτυρείται σε τρεις αναµφισβήτητες πραγµατικότητες. Η πρώτη είναι η φύση. Η αρµονία στη φύση, η ωραιότητά της, ο εκπληκτικός συνεκτικός µηχανισµός, που χαρακτηρίζει τη λειτουργία της, αποκαλύπτουν ότι η φύση είναι µια µοναδική «ορχήστρα» που διευθύνεται από έναν υπερκόσµιο «µαέστρο». ∆εν είναι δυνατόν η λειτουργία της φυσικής νοµοτέλειας να στηρίζεται στην τύχη. Ο Μέγας Αθανάσιος σηµειώνει πως «τον Θεό τον εννοείς και τον γνωρίζεις και από τα κτίσµατα της δηµιουργίας που φαίνονται. Η ίδια η κτίση, µε την θαυµαστή τάξη και αρµονία της, σαν να το γράφει και µε τα γράµµατά της αυτά να δείχνει και να φωνάζει, ότι υπάρχει ο ποιητής και δεσπότης της».
Την ύπαρξη του Θεού µαρτυρεί η ιστορία. Είναι ιστορικά παραδεκτό ότι ανέκαθεν οι άνθρωποι, είχαν µέσα τους έντονα εντυπωµένο το θρησκευτικό στοιχείο, έστω και µε τρόπο συχνά αλλοπρόσαλλο. Αναγνώριζαν την ανάγκη να ακουµπήσουν σε υπέρτερες δυνάµεις, χωρίς να µπορούν να τις προσδιορίσουν. Το γεγονός αυτό χαρακτήριζε όλους τους λαούς, σε όλες τις φάσεις της ιστορίας. Η έννοια του «θεού» ή των «θεών» κυριαρχούσε στη ζωή τους. Οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως φυλής, χρώµατος, πολιτιστικού επιπέδου, εθίµων και παραδόσεων, συµφωνούσαν σε ένα κοινό τόπο, στην ύπαρξη µιας ανώτερης δύναµης, η οποία κινεί και συνέχει τα πάντα. Ήδη, από την αρχαιότητα ο Πλούταρχος οµολογεί αυτή την αλήθεια, όταν γράφει: «ανιέρου πόλεως και αθέου… ουδείς εστίν, ουδ’ έσται γεγονώς θεατής», δηλ. «δεν υπήρξε, ούτε θα υπάρξει άνθρωπος που θα αντικρίσει πόλη χωρίς ιερά και θρησκευτική πίστη».
Ο Θεός µαρτυρείται, επίσης, στην συνείδηση του κάθε ανθρώπου. Αυτή είναι η φωνή του Θεού µέσα µας, που, ασυναίσθητα ίσως, διαχωρίζει το καλό από το κακό. Είναι ο αυστηρός δικαστής, που εξεγείρεται όταν σκεπτόµαστε ή ενεργούµε άστοχα, ενώ ενθαρρύνει διαρκώς για την επιτέλεση του αγαθού.
Ως προς την µοναδικότητα του Θεού, πρόκειται για µία από τις πλέον σηµαντικές διακηρύξεις της Χριστιανικής πίστεως, η οποία την διαχώρισε σαφώς από τα θρησκευτικά περιβάλλοντα µέσα στα οποία γεννήθηκε και αναπτύχθηκε. Την εποχή της γένεσης του Χριστιανισµού κυριαρχούσε στον κόσµο η πολυθεΐα. Οι άνθρωποι συνήθιζαν να θεοποιούν τα πάντα, κυρίως όσα θαύµαζαν ή όσα αδυνατούσαν να ερµηνεύσουν ή να δαµάσουν. Έστηναν είδωλα στις δυνάµεις της φύσης, ειδωλοποιούσαν τις αδυναµίες και τα πάθη τους, έφθαναν στο σηµείο να θεοποιούν ακόµα και τον εαυτό τους, όταν αποκτούσαν εξουσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι λεγόµενοι «θεοί» του ∆ωδεκαθέου εκπροσωπούσαν κάποιο από τα εφάµαρτα ανθρώπινα και κτηνώδη πάθη, τα οποία οι ειδωλολάτρες προσκυνούσαν, ακριβώς επειδή δεν µπορούσαν να υποτάξουν.
Σ’ αυτό το περιβάλλον πολυθεΐας, ειδωλολατρίας, αλλά και έντονης θρησκευτικότητος, έρχεται η Χριστιανική πίστη και ανατρέπει τα δεδοµένα, επαναστατώντας απέναντι στην πολυθεϊστική απάτη και ασυδοσία. Ο Χριστιανισµός κηρύττει και οµολογεί «έναν και µόνο Θεό, θέλοντας να πει µ’ αυτό πως όλες οι δυνάµεις, όλη η ζωή, όλοι οι «νόµοι», όλα όσα ζουν στον κόσµο, ο ίδιος ο κόσµος, είναι από τον Θεό, αλλά δεν είναι ο Θεός. Η ειδωλολατρία και η πολυθεΐα αισθάνθηκαν την Θεία καταγωγή του κόσµου, αλλά δε γνώρισαν τον Θεό. Οι «θεοί» τους ήταν απλά αντανακλάσεις του ίδιου του κόσµου, ο οποίος εξηγεί τους ανταγωνισµούς µεταξύ «θεών» του πολυθεϊσµού και τον ειδωλολατρικό, µαγικό χαρακτήρα του παγανισµού. Συνεπώς, το να κηρύξουµε, το να οµολογήσουµε ένα Θεό, σηµαίνει πως βεβαιώνουµε ότι υπάρχει ένα υπέρτατο πνευµατικό ον, µία υπερβατική ύπαρξη, που µόνη της δύναται να αποκαλύψει το νόηµα κάθε µορφής ζωής».
Αλλ’ ενώ ο Θεός είναι ένας, αδελφοί µου, ταυτόχρονα είναι και Τριαδικός. Γι’ αυτό το απροσπέλαστο µυστήριο θα οµιλήσουµε την επόµενη Κυριακή. ΑΜΗΝ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου