Ορισμένοι κρατικοδίαιτοι διανοούμενοι υποστηρίζουν ότι η σημερινή τους στάση και συμπεριφορά έναντι της Εκκλησίας είναι συνέχεια αυτής των Αδαμαντίου Κοραή και Ρήγα Βελεστινλή και των άλλων οπαδών του Διαφωτισμού του 19ου αιώνα. Ο λόγος τους είναι ανακριβής και, αν δεν προέρχεται από ημιμάθεια, είναι αποπληροφόρηση. Ο άθεος διαφωτισμός της μορφής που οι σημερινοί αυτοχαρακτηριζόμενοι διανοούμενοι προωθούν, δεν έχει καμία σχέση ούτε με τον Κοραή ούτε με τον Ρήγα. Οι δύο αυτοί άνδρες ουδέποτε σκέφθηκαν ούτε έγραψαν ότι πρέπει να διωχθεί και να περιθωριοποιηθεί η Εκκλησία. Αντιθέτως, την έβλεπαν στο κέντρο του ελεύθερου Έθνους. Μπορεί στην οξύτητα των αντιπαραθέσεων να ελέχθησαν ή να γράφτηκαν υπερβολές, και οι ιστορικοί, αναλόγως του ιδεολογικού τους προσανατολισμού, να πολώθηκαν. Μπορεί οι Κοραής και Βελεστινλής να επηρεάσθηκαν από τη δυτική διανόηση. Μπορεί, λόγω αυτής της επιρροής, ο Κοραής να απέρριψε τον υπερχιλιετή ελληνικότατο Βυζαντινό πολιτισμό αλλά και την Πατερική Γραμματεία, και να υποτίμησε τη μεγίστη προσφορά της Εκκλησίας στη σωτηρία του Γένους κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Αλλά, είναι επίσης αλήθεια, ότι ο Κοραής και Βελεστινλής δεν απαρνήθηκαν τη θρησκεία τους.
Την Εκκλησία ο Κοραής την θεωρεί σπουδαίο συνεργάτη του διδασκάλου στην ηθικοποίηση της κοινωνίας. Όπως γράφει, «η θρησκεία έχει μεγίστην επιρροήν εις των ανθρώπων τα ήθη», και σε άλλο σημείο «ο Ιερός κλήρος πολύ δύναται να συνεργήση εις την θεραπείαν της Ελλάδος, και μάλιστα όσοι εκ των Ιερέων μετέχουν οπωσούν σοφίας προγονικής και γνωρίζουν ακριβώς την χριστιανικήν παιδείαν». Στις «πολιτικές παραινέσεις» του, ο Κοραής έγραψε επίσης ότι «οι κοσμικοί άνδρες και γυναίκες, πάσης τάξεως και καταστάσεως άνθρωποι, πρέπει να υποχρεώνονται με ποινήν ατιμίας να διδάσκωσι τα τέκνα των την εύκολον τριμερή ταύτην παιδείαν (σ.σ. ανάγνωση, γραφή, αριθμητική) αντάμα με της θρησκείας την κατήχησιν». Μετά τις συμβουλές του για την αγωγή των παιδιών από τους γονείς στην προσχολική ηλικία, ο Κοραής συνιστούσε να διδάσκονται στα δημοτικά σχολεία νέα ελληνική γλώσσα, ανάγνωση, γραφή, αριθμητική, ελληνική ιστορία, γυμναστική, μουσική και ιερά ιστορία και κατήχηση, την οποία μάλιστα συνέγραψε ο ίδιος. Τέλος, στα γυμνάσια ο Κοραής συνιστούσε να διδάσκονται, ως μαθήματα, η αρχαία και η νέα ελληνική γλώσσα, λατινικά, μαθηματικά, φυσικά, φιλοσοφικά, θρησκευτικά, ρητορική, ελληνική ιστορία, μουσική, γυμναστική και ιχνογραφία.
Ο Κοραής δεν ήθελε μόνο η Εκκλησία να είναι στο κέντρο της κοινωνίας. Ήταν και απολύτως εναντίον του προσηλυτισμού, τον οποίο επιχειρούσαν στα χρόνια του οι Ρωμαιοκαθολικοί. Στην Αυτοβιογραφία του γράφει: «Δια να αποκτήσω την γνώσιν της Λατινικής γλώσσης έπρεπε να προσδράμω εις τους ευρισκομένους εις την Σμύρνην Δυτικούς ιερωμένους, και εξαιρέτως τους Ιησουίτας, πράγμα δύσκολον δια την κατ' αυτών πρόληψιν, τρεφομένην μάλιστα από την κατέχουσαν αυτούς μανίαν του προσηλυτισμού, μανίαν τόσον σφοδράν, ώστ' ενόμιζον και νομίζουν ακόμη και σήμερον οι εχθροί του Ιησού Ιησουίται την επιστροφήν ενός Γραικού εις την εκκλησίαν των πολύ πλέον αξιόμισθον έργον παρά να κατηχήσωσι δέκα Τούρκους, ή δέκα ειδωλολάτρας». Επίσης, στις «πολιτικές παραινέσεις» του ο Κοραής τονίζει ότι οι νόμοι της ελεύθερης Ελλάδος «δεν πρέπει να συγχωρώσιν εις κανένα να πλανά τους ομοθρήσκους μας και να τους χωρίζη από την Εκκλησίαν μας. Όστις από τους αποστόλους της Ρώμης τολμήση του λοιπού να σύρη με απάτην εις την Εκκλησίαν του Γραικούς της Ανατολικής Εκκλησίας, πρέπει να εξορίζεται αδυσωπήτως από την Ελλάδα».
Αλλά και ο Ρήγας Βελεστινλής, αν και πίστευε στη Δημοκρατία και ανεξιθρησκεία, στο Σύνταγμά του γράφει ότι πολίτης είναι, μεταξύ άλλων, και «εκείνος όπου είναι χριστιανός, έστω κι αν δεν ομιλεί την απλή ή την ελληνική διάλεκτο, αλλά μόνο βοηθεί την Ελλάδα». Στο Θούριό του, να πως καλεί τους υπόδουλους: «Ελάτε μ' έναν ζήλο σε τούτον τον καιρόν, να κάμωμεν τον όρκον επάνω στον Σταυρόν... Και τότε, με τα χέρια ψηλά στον ουρανόν, ας πούμε απ' την καρδιά μας ετούτα στον Θεόν...» Και στον Ύμνον του τον Πατριωτικό γράφει:
«Όποιος λοιπόν είναι καλός κι Ορθόδοξος Χριστιανός, με τ' άρματα στο χέρι, ας δράμη σαν ξεφτέρι, το Γένος του να σώση με χαρά μπρέ παιδιά! Σταυρός, η πίστις και καρδιά, δουφέκια και καλά σπαθιά, γκρεμίζουν Τυραννίαν, τιμούν Ελευθερίαν, όπ' έδωκεν ο Πλάστης, στο δουνιά, μπρέ παιδιά!...». Ακόμη στο βιβλίο του «Φυσικής Απάνθισμα», ο Ρήγας, αφού περιγράφει τα θαυμαστά της φύσεως όπως τα παρουσίαζαν οι τότε γνωστές επιστήμες, τελειώνει το ιη' κεφάλαιο «περί των πύρινων φαινομένων εν τω αέρι» ως εξής: «Όθεν ας φωνάξωμεν όλοι ομού, Κύριε, τα έργα σου είναι μεγάλα και πολλά, πάντα εν σοφία εποίησας και έργα των χειρών σου εισίν οι ουρανοί». Στο βιβλίο εκφράζει τις απόψεις του Νικολάου Κοπερνίκου, του Προυσιάνου (σ.σ. από την Πρωσία), σημειώνοντας ότι αυτός ζούσε σ’ ένα τόπο όπου βασίλευε η ελευθερία και όπου, βλέποντας ότι δεν κινδυνεύει από την Ιερά Εξέταση ή από «τους ιερούς κεραυνούς των αφορισμών του αγίου θρόνου του Πάπα, έφερε εις έκβασιν την ιδέαν του σοφού Ιταλού, του Γαλιλαίου», ο οποίος παρητήθη της επιστημονικής του απόψεως «δια να μη καταντήση εις την αγίαν ινκιζιτζιόνε (Ι.Εξέταση), από την οποίαν δεν είναι ελπίς άφ’ ου πέση να γλυτώση τινάς, καθώς και μήτε από την φωτιάν». Σημειώνεται ότι δεν αναφέρει τίποτε ανάλογο για την Ορθόδοξη Εκκλησία.
Για μας είναι βέβαιο πως αν σήμερα ζούσαν οι Κοραής και Ρήγας θα ήθελαν στο κέντρο της κοινωνίας την Εκκλησία, παραμένοντας πάντοτε στην άποψη ότι πρέπει να είμαστε μέσα στην Ευρώπη και να υπάρχει πλήρης ανεξιθρησκεία στους Έλληνες πολίτες, ανεξαρτήτως θρησκεύματος, φυλής, ή προέλευσης.
Από το περιοδικό «ΤΟΛΜΗ» Μάρτιος 2001
Ψηφιοποίηση – Μορφοποίηση κειμένου: ΑΝΤΙΑΙΡΕΤΙΚΟΝ ΕΓΚΟΛΠΙΟΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου