Η ΥΠΑΠΑΝΤΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

Η ερμηνεία του Συμβόλου της Πίστεως

«και ενανθρωπήσαντα» - Πρόσληψη σώματος και ψυχής

Σήμερα, αγαπητοί μου αδελφοί, θα ολοκληρώσουμε την αναφορά του Συμβόλου της Πίστεως στο κεφαλαιώδες Μυστήριο της Σαρκώσεως του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Ενώ στο «Πιστεύω» ομολογούμε σαφώς την πίστη μας στην «εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου» σάρκωση του Ιησού, οι Πατέρες επιμένουν στο σημείο αυτό επαναλαμβάνοντας την έννοια της ενανθρωπήσεως. Προς τί αυτή η επιμονή; Δε θα αρκούσε από μόνη της η αναφορά στην σάρκωση του Δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος;

Οι Πατέρες της Εκκλησίας επιμένουν για να καταδείξουν ότι κατά τη σάρκωσή του ο Κύριος δεν προσέλαβε μόνο την ανθρώπινη σάρκα μας, αλλά και την ανθρώπινη ψυχή μας. Έγινε, δηλ. πλήρης άνθρωπος, με σώμα και ψυχή. Αυτό συνέβη για να μην αποκλεισθεί η ψυχή μας από την σωτηρία, καθότι, όπως διδάσκει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, «αυτό που δεν προσλαμβάνεται δεν θεραπεύεται, δε σώζεται. Αυτό, όμως, που ενώνεται με τον Θεό, σώζεται». Το ίδιο επαναλαμβάνει, με άλλα λόγια, ο Όσιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο οποίος γλαφυρά περιγράφει ότι «ολόκληρος ο Χριστός ανέλαβε ολόκληρη την ανθρώπινη φύση μου και όλος ενώθηκε μαζί της, για να χαρίσει την σωτηρία σε ολόκληρο τον άνθρωπο, ως ψυχοσωματική οντότητα».

Άκρως ενδιαφέρουσα είναι και η τοποθέτηση επί του θέματος του Αγίου Συμεών Θεσσαλονίκης, ο οποίος σημειώνει ότι η διδασκαλία αυτή της Εκκλησίας αντιμετωπίζει αποτελεσματικά σχετικές αιρετικές δοξασίες: «όλα τα της ανθρωπότητος έλαβε, εκτός της αμαρτίας και βρισκόταν σε τέλεια αρμονία πάνω Του και το σώμα και η ψυχή, την οποία είχε νοερή, λογική, αυτεξούσια και θελητική· αυτό υποδηλώνει το «και ενανθρωπήσαντα». Εκθέτει η Εκκλησία αυτή την αλήθεια και ως όπλο εναντίον εκείνων οι οποίοι βλασφημούν λέγοντας ότι ο Κύριος δεν έλαβε ψυχή. Αυτοί οι βλάσφημοι φλυαρούν διακηρύσσοντας ότι ήταν αρκετή στον Χριστό, αντί της ψυχής, η Θεότητά Του… κατά την άφρονα αντίληψη εκείνων των ασεβών το τιμιώτατο τμήμα της ύπαρξής μας, η ψυχή, έμεινε εκτός σωτηρίας… γι’ αυτό ας αποφύγουμε εκείνους που φλυαρούν με τον τρόπο αυτό. Εμείς, όπως διπλοί πλαστήκαμε εξ αρχής από τον Θεό, λαμβάνοντας σώμα και ψυχή, έτσι και διπλά ανακαινιστήκαμε από τον Χριστό, ο οποίος ανέλαβε τέλειο τον άνθρωπο, με σώμα και ψυχή».

Γίνεται, πλέον, αντιληπτή η τιμή που επεφύλαξε ο Κύριος στο ανθρώπινο γένος, φορώντας την ανθρώπινη ύπαρξη και στις δύο διαστάσεις της. Γίνεται, όμως, αντιληπτό και το μέγεθος της αγάπης Του, εξ αιτίας της οποίας καταδέχθηκε να κενωθεί, να ταπεινωθεί και να εκπέσει, τρόπον τινά, στο ανθρώπινο επίπεδο, για να θεραπεύσει την ασθένειά μας. Η αλήθεια είναι πως δε μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Η Ενανθρώπησή Του φανερώνει το μέγεθος της πτώσης του ανθρώπου, το μέγεθος της αποστασίας του. Γι’ αυτό και το αντίδοτο αυτής της πτώσης έπρεπε να είναι ανάλογης ποιότητας και ανάλογου μεγέθους. Την ίδια στιγμή, όμως, η Ενανθρώπηση του Χριστού δείχνει και το απροσμέτρητο ύψος στο οποίο ο Κύριος προσκαλεί και παρασύρει τον άνθρωπο. Αυτό το ύψος δεν είναι άλλο από την δική μας θέωση και σωτηρία. Το ομολογεί περίτρανα ο Μέγας Αθανάσιος: «Αυτός ενηνθρώπησε ίνα ημείς θεοποιηθώμεν». Το ψάλλει χαρμόσυνα η υμνολογία των Χριστουγέννων: «άνθρωπος γίνεται Θεός, ίνα Θεόν τον Αδάμ απεργάσηται».

Γι’ αυτό, αδελφοί μου, με διαρκή ευγνωμοσύνη ας στεκόμαστε μπροστά στο μυστήριο της Θείας συγκαταβάσεως, αρνούμενοι τον πειρασμό της συνήθειας που τείνει να εκφυλίσει τις κορυφαίες αλήθειες της πίστεώς μας σε εθιμικού χαρακτήρα εορταστικές αναμνήσεις. Η Ενανθρώπηση του Χριστού έγινε η απαρχή της σωτηρίας και της Θεώσεώς μας, μιας προοπτικής που διακονήθηκε από Εκείνον με το Πάθος και την Ανάστασή Του, όπως θα δούμε στην πορεία της ερμηνείας του Συμβόλου της Πίστεως. ΑΜΗΝ!