Φως στο σκοταδι

«Φῶς Χριστοῦ φαίνει πᾶσι»
†Επίσκόπου πρ. Φλωρίνης Αυγουστίνου

Η Προηγιασμένη εἶνε, ἀγαπητοί μου, μία ἰ­δι­­αιτέρα λειτουργία τῆς ἁγίας μας Ἐκ­κλη­σί­ας.Χαρακτηριστικό της, ὅπως δείχνουν τὰ καλύμματα τῆς ἁγί­ας τραπέζης καὶ τὰ ἄμφιατοῦ ἱερέως, εἶνε ἡ κατάνυξις καὶ τὸ πένθος. Πενθοῦ­­με γιὰ τὰ πάθη τοῦ Κυρίουἡμῶν Ἰη­σοῦ Χριστοῦ, γιὰ τὰ δικά μας ἄθλια πάθη, γιὰ τὶς ἁμαρτίες κλή­ρου καὶλαοῦ, καὶ ζητοῦμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ.
Θὰ σᾶς παρακαλέσω νὰπροσέξουμε ἕνα σημεῖο τῆς λειτουργίας αὐτῆς. Εἶνε τὸ σημεῖο ποὺ ὁ ἱερεὺςκρατώντας ἀναμ­μένη λαμπάδα καὶ θυμιατὸ βγαίνει στὴν ὡ­ραία πύλη ἐνῷ τὰ φῶταεἶνε σβηστά, εὐλογεῖ σταυροειδῶς τὸ ἐκκλησί­ασμα καὶ λέει· «Φῶς Χριστοῦ φαίνειπᾶσι». Αὐ­τὴ ἡ ἐκφώνησις περιέχει σπουδαῖα νοήματα.
Περὶ φωτὸς λοιπὸν θὰ εἶνεὁ λόγος. Καὶ ὑ­πάρχει φῶς ὑλικὸ καὶ φῶς πνευματικό.
* * *

Τὸ ὑλικὸ φῶς, ἀγαπητοί μου, τὸ δημιούργη­σε ὁ Θεός· Αὐ­τὸς εἶπε «Γενηθήτω φῶς· καὶἐ­γένετο φῶς» (Γέν. 1,3). Πηγές του ὥρισε γιὰ τὴν ἡ­μέ­ρα τὸν ἥλιο καὶ γιὰ τὴνύχτα τὴ σελήνη. Τὸ φῶς μᾶς εἶνε ἀ­ναγκαῖο. Ὅ­ταν ὁ ἥλιος δύῃ, προ­σπαθοῦμε νὰἔχουμε φῶς μὲ ἄλ­λα μέσα· σήμερα μὲ τὸ ἠλεκτρικὸ ῥεῦμα, παλαιότερα μὲ λάμπαπετρε­λαίου, μ᾽ ἕνα λυχνάρι, μ᾽ ἕνα κερί, ἀκόμα καὶ μ᾽ ἕνα δᾳδί. Χωρὶς φῶς δὲνζοῦ­με· ἂν καμμιὰ φορὰ παρουσιαστῇ βλά­βη, ζητᾶμε νὰ διορθωθῇ τὸ συν­τομώτερο.Κι ὅ­ταν στὸ σπίτι ἔρθῃ τὸ φῶς, ὅλοι ἔχουμε χαρά. Ἐὰν περπατάῃ καν­εὶς στὰσκοτεινά, κινδυνεύει νὰ σκοντάψῃ καὶ νὰ πέσῃ· δὲν μπορεῖ νὰ ἐργασθῇ, δὲν μπο­ρεῖνὰ βρῇ κάτι ποὺ ψάχνει. Ἔχουμε καὶ παραδεί­γματα στρατιωτῶν πού, μέσ᾽ στὸσκοτάδι, ἀντὶ νὰ πυροβολήσουν ἐχθρούς, πυροβόλησαν συστρατιῶτες – ἀδέρφια τους.

 Ἀλλ᾽ ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ὑλικὸὑπάρχει καὶ τὸ πνευματικὸ φῶς, ποὺ ἔρχεται νὰ διαλύσῃ τὸ ἠθικὸ καὶ πνευματικὸσκοτάδι ποὺ ἁπλώνεται γύρω. Μπορεῖ νὰ ἠλεκτροφωτίσουμε κάθε γωνιά, καὶ ὅμωςὑπάρχει σκοτάδι. Τὸ μεγάλο σκοτάδι δὲν εἶνε τὸ ὑλικό, στοὺς δρόμους ἢ στὰσπίτια· τὸ μεγάλο σκοτάδι, ἀδελφοί μου, εἶνε μέσα μας, στὴν καρδιά μας, στὰμυαλά μας. Αὐτὸ λίγοι τὸ καταλαβαίνουν.

 Ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸμεγάλους ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας, ποὺ τὸ ἅγιό του λείψανο εἶνε στὴΘεσσαλονίκη, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλα­μᾶς, ἔλεγε· «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, φώτισόνμου τὸ σκότος». Αὐτὴ τὴν προσευχὴ ἔκανε διαρκῶς στὸ ἀσκητήριό του. Διότιπράγματι μέσα μας ὑπάρχει σκοτάδι. Τὸ λέει καὶ ἡ ἁγία Κασσιανὴ στὸ ὡραῖοτροπάριό της· Κύριε, ζῶ στὴν ἁμαρτία· «νύξ μοι ὑπάρχει… ζοφώδης τε καὶ ἀ­σέληνος»,ἔχω νύχτα χωρὶς φεγγάρι, νύχτα μὲ πυκνὸ σκοτάδι (δοξ. ἀποστ. αἴν. Μ. Τετ.).

 Κατασκότεινη ἡ ζωή μας,βυθισμένη στὴ νύ­χτα τῆς ἁμαρτίας καὶ τῶν παθῶν. Ποιά δύναμι στὸν κόσμο, ποιάφιλοσοφία, μπορεῖ νὰ διαλύσῃ τὸ σκοτάδι αὐτό; Μπορεῖ κάποιος νά ᾽χῃ κάνει τὸμυαλό του ἐγκυκλοπαιδικὸ λεξικό, κι ὅμως νά ᾽χῃ μεσάνυχτα στὰ πιὸ ζωτικὰθέματα. Ρωτῆστε τοὺς μακρὰν τοῦ Χριστοῦ σοφοὺς π.χ., τί εἶνε Θεός καὶ ποιά ἡσχέσι μας μαζί του; Κανείς δὲν θὰ σᾶς ἀπαν­τήσῃ μὲ τὰ λίγα καὶ καθαρὰ ἐκεῖναλόγια τοῦ Χριστοῦ «Πνεῦμα ὁ Θεός, καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν» (Ἰω. 4,24). Ρωτῆστε τους τί εἶνε ὁ ἄν­θρωπος;Ἡ φιλοσοφία δὲν λύνει τὸ αἴνιγμα. Ὁ Χριστὸς λέει· ὁ ἄνθρωπος ἔχει θείακαταγωγή, εἶνε ἀθάνατος, ἀλλὰ κάποτε ἔπεσε καὶ τώρα στὰ βάθη τῆς καρδιᾶς τουκρύβεται βόρ­βορος, πάθη – κακίες – ἐλαττώματα· ἔχει ἀνάγ­κη ῥιζικῆς ἀλλαγῆς,ἀλλαγῆς καρδίας, ν᾽ ἀναγεννηθῇ, νὰ γίνῃ νέος ἄνθρωπος, καινὴ κτίσις, νέα δημι­ουργία.Ρωτᾷς τοὺς φιλοσόφους γιὰ τὴν ψυχή, καὶ πελαγώνουν σὲ ἰδέες καὶ θεωρίες. ὉΧριστὸς ἀπαντᾷ μὲ λίγες ἀθάνατες λέξεις· «Τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδή­σῃτὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυ­χὴν αὐ­τοῦ;» (Μᾶρκ. 8,36). ῾Ρωτᾷς τοὺςφιλοσόφους, ποῦ εἶνε ἡ εὐτυχία, καὶ σὲ ζαλίζουν· στὴ δύνα­μι, στὸ χρῆμα, στὴδόξα, στὴ γνῶσι… Ὁ Χριστὸς λέει· τὸ κλειδὶ τῆς εὐτυχίας εἶνε ἡ ἀρετή, ἡ ἁ­γιότης.Ρωτᾷς, ποιός τέλος πάντων εἶνε ὁ προ­ορισμός μας; καὶ δὲν ἀκοῦς μιὰ σωστὴκουβέντα. Ὁ Χριστὸς δείχνει τὸν οὐρανὸ καὶ λέει· «Ἅγιοι γίνεσθε, ὅτι ἐγὼ ἅγιόςεἰμι» (Α΄ Πέτρ. 1,16). Πηγαίνεις καὶ στοὺς τάφους καὶ ρωτᾷς γιὰ τὸ μυστήριο τοῦθανάτου, τί γίνεται ἐδῶ; Οἱ σοφοὶ σιωποῦν· ὁ Χριστὸς ἀπαντᾷ μὲ λόγια καὶ ἔργα.Στὶς ἀδερφὲς τοῦ Λαζάρου εἶπε· Μὴν κλαῖτε, «ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή». Κ᾽ἐμ­πρὸς στὸ μνῆμα προστάζει· «Λάζαρε, δεῦ­ρο ἔξω» (Ἰω. 11,25,43) κι ὁ Λάζαροςἀνασταίνεται. Τέλος ὁ ἴδιος τὴ νύχτα τῆς Ἀναστάσεως συν­τρίβει τὶς χάλκινεςπύλες τοῦ ᾅδου καὶ τότε ἀκούγε­ται ὁ παιάν· «Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐ­ρανόςτε καὶ γῆ καὶ τὰ καταχθόνια…» (καν. Πάσχ.).

 «Φῶς Χριστοῦ φαίνειπᾶσι». Ὁ Χριστὸς εἶ­νε τὸ φῶς. Τὴ Μεγάλη Παρασκευὴ τὸ μεσημέρι θ᾽ ἀκούσουμε·«Σέ, τὸν ἀναβαλλόμενον τὸ φῶς ὥσπερ ἱμάτιον» (Ψαλμ. 103,2 καὶ δοξ. ἀποστ. ἑσπ.Μ. Σαβ.). Ὅπως ἐμεῖς φοροῦμε ροῦχο, ἔτσι ὁ Χριστὸς ὡς ἔν­δυμα, ὡς ροῦχο του,ἔχει τὸ φῶς.
Καὶ ὄχι μόνο εἶνε φῶς ὁΧριστός, ἀλλὰ ἔχει τὴ δύναμι κ᾽ ἐμᾶς, ποὺ εἴμαστε στὸ σκοτάδι, νὰ μᾶς κάνῃπαιδιὰ τοῦ φωτός, «υἱοὺς φω­τὸς» καὶ «υἱοὺς ἡμέρας» (Ἰω. 12,36. Α΄ Θεσ. 5,5). Ὁἀπόστολος Παῦλος ἔγραψε στοὺς προγόνους μας· Ζούσα­τε κάποτε στὸ σκοτάδι· τώραεἶστε φῶς, γι᾽ αὐτὸ «ὡς τέκνα φωτὸς περιπατεῖτε» (Ἐφ. 5,8), νὰ ζῆτε σὰν παιδιὰτοῦ φωτὸς καὶ τῆς ἡμέρας.
* * *

Μὲποιό τρόπο ἆραγε μποροῦμε νὰ γίνουμε φῶς; Ἡ ἀπάντησι, ἀγαπητοί μου, εἶνε· διὰτῆς πίστεως. Ναί· ὅποιος πιστέψῃ πραγματικά, θὰ λάβῃ τὸ φῶς. Τὸ εἶ­πε ὁ Κύριος·«Ὁ ἀ­κολουθῶν ἐμοὶ οὐ μὴ περιπατή­σῃ ἐν τῇ σκοτίᾳ, ἀλλ᾽ ἕξει τὸ φῶς τῆς ζωῆς»·ὅ­ποιος μὲ ἀκολουθήσῃ, ὅποιος πιστέψῃ στὰ λόγια μου, δὲν θὰ ζῇ πλέον στὸσκοτάδι, ἀλλὰ θὰ ἔχῃ τὸ φῶς τῆς ζωῆς· «ἡ σκοτία οὐ μὴ καταλά­βῃ αὐ­τόν» (βλ.Ἰω. 8,12· 12,35), θὰ ζῇ μέσα στὸ φῶς.

 Μπορεῖ λοιπὸν ὁ καθέναςνὰ γίνῃ φῶς διὰ τῆς πίστεως. Ἀλλ᾽ ὄχι τῆς πίστεως τῆς νεκρᾶς, τῆς τυπικῆς, τῶνχειλέων· χρειάζεται πίστις ποὺ συνοδεύεται ἀπὸ ἔργα. Ὁ ἀπόστολος Ἰάκωβος λέει,ὅτι τὴν πίστι μας πρέπει νὰ τὴ δεί­ξουμε μὲ ἔργα (βλ. Ἰακ. 2,18), μὲ συνεπῆ ζωὴκαὶ μὲ παράδειγμα φωτεινό. Καὶ ὁ προφήτης Ἠ­σαΐας φωνάζει· Ὄχι ξηρὰθρησκευτικότης, μιὰ τυπικὴ νηστεία καὶ μιὰ ἀσήμαν­τη ἐλεημοσύνη, καὶ κατόπινὑπερηφάνεια καὶ καύχησις, σὰν νὰ λέμε· Θεέ, δὲν εἶδες ποὺ σοῦ ἔκανα αὐτὸ κιαὐτό; λοιπὸν πλήρωσέ με τώρα! Ἐὰν νομίζετε ὅτι ἔτσι θὰ σωθῆτε, ἀπατᾶσθε.

Θέλεις,λέει ὁ Ἠ­σαΐας, νὰ διαλυθῇ τὸ σκοτάδι τῆς ψυχῆς σου; ἀποκατάστησε τὸ δίκαιο,ἀπόδωσε δικαιοσύνη, δεῖξε ἔμπρακτη ἀγάπη καὶ ἐλεημοσύνη, καὶ τότε «ῥαγήσεταιπρώϊμον τὸ φῶς σου» (Ἠσ. 58,8), τότε θὰ ἔλθῃ νωρὶς σ᾽ ἐσένα ἡ νοητὴ χαραυγή,τότε στὴν ἀσέληνη νύχτα σου θὰ λάμψῃ τὸ φῶς τοῦ νοητοῦ ἡλίου.

 Δὲν ἀρκεῖ, ἀδελφοί μου,νὰ λέμε μόνο μέσα στὸ ναὸ καὶ ν᾽ ἀ­κοῦ­με στὴν Προ­ηγιασμένη ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνετὸ φῶς ποὺ «φαίνει πᾶσι», ποὺ φωτίζει δηλαδὴ ὅλους. Ὁ ἴδιος στὴν Ἐπὶ τοῦ ὄρουςὁμιλία ζητάει ἀπὸ τὰ παιδιά του· «Οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶνἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐντοῖς οὐ­ρανοῖς» (Ματθ. 5,16). Θέλει, καθένας ἀπὸ μᾶς νὰ γινώμαστε ἀφορμὴ νὰδοξάζεται ὁ οὐράνιος Πατέρας ἀ­πὸ ἐκείνους ποὺ θὰ βλέπουν τὰ κα­λὰ ἔρ­γα μας,τὴν συνεπῆ καὶ ἐνάρετη ζωή μας.

 Παρὰ τὰ τόσα φῶτα τῶνδιαφημίσεων, παν­τοῦ ἐπικρατεῖ σκοτάδι· στὰ σπίτια, στοὺς δρό­μους, στὰγραφεῖα, στὰ ἐργοστάσια, στὰ σχολεῖα, στὸ στρατό, στὰ δικαστήρια, στὰ νοσοκο­μεῖα,στὰ ὑπουργεῖα, στὴ βουλή, στὰ παλάτια τῶν κυβερνώντων. Ὅσοι ἀξιωθήκαμε νὰ δοῦμεκαὶ νὰ πάρουμε λίγο φῶς, ἔχουμε χρέος νὰ ζήσουμε σὰν παιδιὰ τοῦ φωτός, ὄχι τῆςνύχτας – νυχτερίδες. Ἕνας ἀληθι­νὸς Χριστιανός, ὅπως βλέπουμε στοὺς βίους τῶνἁγίων, γίνεται φῶς, ἕνας μικρὸς ἥλιος, ποὺ ἀκτινοβολεῖ γύρω του τὸ φῶς τοῦΧριστοῦ. Καὶ τότε πράγματι στὸ πρόσωπό του τὸ «Φῶς Χριστοῦ φαίνει πᾶσι».

 Ἂς ἀνάβῃ ὁ κόσμος τόσαφῶτα τεχνητά. Ἐγὼ προτιμῶ νὰ κάθωμαι σὲ μιὰ καλύβα καὶ νὰ φωτίζωμαι ἀπὸ τὴλαμπάδα τῆς Προηγιασμένης· προτιμῶ νά ᾽χω τὸ Χριστό, «τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ἰω.8,12), παρὰ νὰ ζῶ στὰ παλάτια μὲ τὰ φῶτα τοῦ ψεύτικου πολιτισμοῦ.

 Αὐτὸ τὸ οὐράνιο φῶς νὰπροσπαθήσουμε, ἀδελφοί μου, ν᾽ ἀποκτήσουμε μὲ τὴν πίστι, μὲ τὰ ἔργα, μὲ τὴνπροσευχή, μὲ ὅλα τὰ μέσα ποὺ προσφέρει ἡ Ἐκκλησία μας· νὰ γίνουμε μέσα στὸνκόσμο μικροὶ πολυέλεοι, πνευματικὲς λαμπάδες, καλώντας ὅλους τοὺς γύρω μας καὶλέγοντας · «Δεῦτε, λάβετε φῶς ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου Φωτός» (ἀκολ. Ἀναστ.). Τὸ δὲΦῶς, τὸ ἀν­έσπερο, τὸ ἄδυτο, τὸ αἰώνιο, εἶνε ὁ Κύριος ἡ­μῶν Ἰησοῦς Χριστός· ὅν,παῖδες, ὑμνεῖτε καὶ ὑ­περυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

†ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον Ιερό Ναό του ἉγίουΠαντελεήμονος Φλωρίνης 7-4-1971 Τετάρτη βράδυ).