ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ

ΝΑ ΓΙΝΟΥΜΕ ΦΩΣ
ΣΗΜΕΡΑ, ἀγαπητοί μου, εἶναι ἡ μνήμη τῶν τριῶν μεγάλων διδασκάλων τῆς Ἐκκλησί­ας μας Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καὶ Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστό­μου. Δὲν θὰ μιλήσουμε γιὰ τὸν βίο καὶ τὸ ἔρ­γο τους· θὰ ῥίξουμε μόνο ἕνα βλέμμα στὴν ἀρ­χὴ τῆς περικοπῆς ποὺ ὡρίσθηκε ὡς εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα τῆς σημερινῆς ἑορτῆς.
Εἶνε ἕνα ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν Ἐπὶ τοῦ ὄρους ὁμιλία. Λέει ἐκεῖ ὁ Κύ­ριος ἀπευθυνόμενος στοὺς μαθητάς του, ὄχι μόνο τοὺς δώδεκα ἀλλὰ καὶ τοὺς πιστοὺς ὅλων τῶν αἰώνων· «Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου», σεῖς εἶστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου (Ματθ. 5,14). Ομιλεῖ γιὰ τὸ φῶς, ποὺ εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ ὡραιότερα κτίσματα τοῦ Θεοῦ.
* * *
Τὸ φῶς, ἀγαπητοί μου, εἶναι δύο εἰδῶν, ὑ­λι­κὸ καὶ πνευματικό. Τὸ ὑλικὸ φῶς· πηγὴ καὶ κέντρο του εἶναι ὁ ἥλιος, τὸ καταπληκτικὸ αὐ­τὸ οὐράνιο σῶμα. Ἐρευνοῦν οἱ ἀστρο­νόμοι, ἀλλὰ δὲ μπο­ροῦν νὰ βροῦν τὴν βαθυτέρα σύστασί του. Μὲ τί καίει; μὲ ξύλα, μὲ πετρέλαιο, μὲ βενζί­νη, μὲ πυρηνικὴ ἐνέργεια; Ἄγνωστο. Φαίνεται σὰν μιὰ μπάλλα σὰν αὐτὲς ποὺ παίζουν τὰ παιδιά, ἀλλὰ οἱ εἰδικοὶ λένε, ὅτι εἶναι ἕ­να ἑκατομμύριο τριακόσες φο­ρὲς μεγαλύ­τε­ρος ἀπὸ τὴ γῆ, καὶ ἡ θερμοκρα­σία του φτάνει σὲ χιλιάδες βαθμούς. Τὸ φῶς του μᾶς ἔρχεται διανύον­τας ἰλιγγιώδη ἀ­πόστασι, ποὺ εἶναι ῥυ­θμισμέ­νη μὲ ἀ­κρίβεια. Ἂν πλησίαζε πιὸ κοντά, ἡ γῆ θὰ γινό­ταν στάχτη· ἐὰν πάλι ἀπομακρυνόταν, τότε θὰ γινόταν ὅλη ἕνας παγετώνας. Ὁ ἥλιος κρατιέται σὲ μία κανονικὴ θέσι στὸ δι­άστημα. Καὶ τὸ σπου­δαῖο, ποὺ τὸ λέει ὁ Κύρι­ος στὸ Εὐαγγέλιο· παρέχει τὸ φῶς καὶ τὴ θερ­μότητά του δωρεὰν παρακαλῶ, καὶ σὲ ὅλους ἀδιακρίτως! (βλ. Ματθ. 5,45). Κ᾽ ἐμεῖς ἀχάριστοι, δὲ λέμε στὸ Θεὸ ἕνα εὐχαρι­στῶ. Γι᾽ αὐτὸ στὴν ἐκ­κλησία βλέπετε ὅτι τῆς θ. Λειτουργίας προηγεῖται ἡ Δοξολογία. Τί λέμε ἐκεῖ· «Δόξα σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς»· δόξα σ᾽ ἐσένα, Κύριε, ποὺ ἔκανες τὸ φῶς. Ἂν θε­λήσῃ ὁ Θεὸς καὶ σβήσῃ ὁ ἥλιος, ἀλλοίμονό μας! Καὶ μπορεῖ νὰ τὸ κά­νῃ. Μὲ ὅση εὐκολία σβήνεις ἐσὺ τὴ λάμπα τοῦ σπιτιοῦ σου, μὲ τόση ἐκεῖνος μπορεῖ νὰ σβήσῃ τὸν ἥλιο. Καὶ τὸν ἔσβησε κάποτε ἐπὶ τρεῖς ὁ­λόκληρες ὧρες. Πό­τε; Τὴ Μεγάλη Παρασκευή, ὅταν σταυρώ­θηκε ὁ Χριστός· τότε «ἀπὸ ἕκτης ὥρας σκό­τος ἐγένετο ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν ἕως ὥρας ἐ­νάτης» (Ματθ. 27,45). Ὁ ἥλιος λοιπὸν δωρεάν, ἐνῷ ἡ δική μας ἡ Δ.Ε.Η. σ᾽ ὅποιον δὲν ἔ­χει χρήματα κόβει τὸ ῥεῦμα. Φαντάζεστε τί θά ᾽πρεπε νὰ δίνουμε ἂν πληρώναμε καὶ τὸν ἥλιο;
Ἀλλ᾽ ἐκτὸς τοῦ ὑλικοῦ φωτός, ὑπάρχει καὶ πνευματικὸ φῶς. Καὶ τὸ πνευματικὸ φῶς εἶναι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός· «Ἐγὼ εἶ­μαι τὸ φῶς τοῦ κόσμου», εἶπε ὁ ἴδιος (Ἰωάν. 8,12). Φῶς ὁ Χριστός, ἥλιος πνευματικός. Τὰ Χριστούγεννα ψάλαμε, ὅτι οἱ μάγοι «ὑπὸ ἀστέρος ἐδιδάσκοντο σὲ προσκυνεῖν, τὸν Ἥλιον τῆς δικαιο­σύνης» (ἀπολυτ.). Μὲ μία διαφορά· ὁ ἥλιος αὐτός, ὅπως λέει ἡ ἐπιστήμη, μιὰ μέρα θὰ σβήσῃ, θὰ δώ­σῃ τὴν τελευ­ταία του λάμψι, ἐνῷ ὁ Χριστὸς δὲ θὰ σβήσῃ ποτέ, τὸ φῶς του εἶναι ἀθάνατο.
⃝ Ὁ Χριστὸς εἶνε φῶς μὲ τὴ διδασκαλία του. Μιὰ διδασκαλία ἀκατάλυτη, ὅπως λέει καὶ τὸ εὐαγγέλιο σήμερα (βλ. Ματθ. 5,18). Οἱ διδασκαλίες τοῦ Πλάτωνος, τοῦ Ἀριστο­τέ­λους καὶ τῶν ἄλ­λων εἶνε πυγολαμπίδες μπροστὰ στὸ φῶς τῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστοῦ. «Ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ πα­ρέλ­θωσι» (Ματθ. 24,35). Ἦρθε στὴ μητρόπολι ἕ­νας μοντέρνος νέος καὶ ζητοῦσε ἄδεια γάμου. Τοῦ λέω· ―Ἐσύ, μὲ τὶς ἀντιλήψεις ποὺ ἔ­χεις, νὰ κάνῃς πολιτικὸ «γάμο», γιὰ νὰ μπο­ρῇς νὰ παίρνῃς γυναῖκες ὅσες θέλεις. ―Ἔ τώρα, λέει, ὅλα ἀλλά­ζουν. ―Τί εἶπες; λέω. Ὑ­πάρχουν καὶ μερι­κὰ ποὺ δὲν ἀλλάζουν. Ὁ ἥλιος π.χ. δὲν ἀλ­λά­ζει· θὰ φωτίζῃ μέχρι συντελείας τοῦ αἰῶνος. Ἔτσι καὶ ἡ ἁγία μας πίστι· θὰ ἐξακολουθῇ νὰ φω­τίζῃ μὲ τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ «πάντα ἄνθρω­πον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον» (εὐχ. α΄ ὥρας).
⃝ Φῶς λοιπὸν ὁ Χριστὸς μὲ τὴ διδασκαλία του, φῶς ἀκόμη μὲ τὰ θαύματά του. Ἂν μετρᾷς τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ, τότε θὰ μπορέ­σῃς νὰ με­τρήσῃς καὶ τὰ θαύματα ποὺ ἔκανε, κάνει καὶ θὰ κάνῃ μέχρι τέλους ὁ Κύ­ριος. Αὐτὰ ἀποδει­κνύουν, ὅτι ζῇ καὶ βασιλεύει εἰς τοὺς αἰῶνας.
⃝ Πρὸ παντὸς ὅμως ὁ Χριστός μας εἶνε φῶς μὲ τὸν ἅγιο βίο του. Ὁ ἥλιος ἔχει κηλῖδες, ὅ­πως λένε οἱ ἀστρονόμοι· ἀλλὰ ὁ Χριστὸς εἶ­νε ἀκηλίδωτος. Εἶνε ὁ μόνος ἄνθρωπος ποὺ ἔ­ζη­­σε πάνω στὸν πλανήτη μας καὶ εἶπε «Τίς ἐξ ὑ­μῶν ἐλέγχει με περὶ ἁμαρτίας;» (Ἰωάν. 8,46), ποιός ἀπὸ σᾶς μπορεῖ νὰ μὲ ἐλέγξῃ γιὰ κάποια ἁ­μαρτία; Κανείς. Κι αὐτὸς ἀκόμη ὁ Ἰού­δας, ποὺ τὸν πρόδωσε, συναισθάνθηκε τὸ ἁ­μάρτημά του καὶ ὡμολόγησε· «Ἥμαρτον παραδοὺς αἷμα ἀ­θῷον» (Ματθ. 27,4).
⃝ Τέλος, καὶ μετὰ τὴν ἀνάληψί του ὁ Χριστὸς ἐξακολουθεῖ νὰ εἶναι ἥλιος μὲ τὴν Ἐκκλησία του, ποὺ φωτίζει τοὺς λαούς. «Οὐρανὸς πολύφωτος», λέγεται ἡ Ἐκκλησία (κοντ. 13ης Σεπτ.), καὶ γι᾽ αὐτὸ σὲ μερικοὺς ναοὺς ζωγραφίζουν στὴν ὀροφὴ ἀστέρια. Πνευματικὸς οὐρανὸς εἶναι ἡ Ἐκκλησία μὲ φῶτα τοὺς ἁγίους της. Ἡ Παναγία εἶναι ἡ ὡραία σελήνη, ἀστέρια οἱ ὅσιοι καὶ μάρτυρες, ἰδιαιτέρως δὲ οἱ πατέρες ―ὅ­πως οἱ ἑορτάζοντες σήμερα Τρεῖς Ἱεράρχαι―, λέγονται «ἀστέρες πολύφωτοι τοῦ νο­ητοῦ στερεώματος» (δοξ. ἁγ. Πατ.).
* * *
Ἐμεῖς, ἀγαπητοί μου, τί εἴμαστε ἆραγε; Ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ ἰσχύει καὶ γιὰ μᾶς· «Σεῖς εἶστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου», μᾶς λέει. Πρέπει δηλαδὴ κ᾽ ἐμεῖς νὰ γίνουμε φῶς.
Ἐμεῖς δὲν εἴμαστε οὔτε ἀστέρια, οὔτε φεγγάρια βέβαια, οὔτε ἥλιοι ἀ­σφαλῶς. Δὲν μπορεῖς λοιπόν, ἀδελφέ μου, νὰ γί­νῃς ἕνα μεγάλο φῶς; Κάνε τότε κάτι ἄλλο. Μιὰ κινέζικη παροιμία λέει· «Ἀντὶ νὰ κατηγορῇς τὸ σκο­τάδι, ἄναψε ἕνα κεράκι». Κ᾽ ἕνα κεράκι ἀκόμα εἶναι χρήσιμο. Διηγοῦνται περιστατικά, ποὺ μέσα σὲ φοβερὸ σκοτάδι ἕνα κεράκι ἔσωσε ἀνθρώπους ἀπὸ ναυάγια καὶ ἄλλες τραγικὲς καταστάσεις. Γίνε ἕνα κεράκι λοιπὸν κ᾽ ἐσύ.
⃝ Φῶς στὴν οἰκογένεια μὲ τὴν ἀνατροφή. Εἶ­σαι πατέρας; Νὰ μὴν ἀκούγεται ἀπὸ τὸ στόμα σου ἄσχημος λόγος, αἰσχρὰ λέξις, καμμία βλα­σφημία. Εἶσαι μάνα; Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος λέει· Δὲν θὰ σὲ ὀνομάσω μάνα ἐπειδὴ γέννησες, γιατὶ καὶ τὰ ζῷα καὶ τὰ θηρία γεννοῦν – αὐτὸ εἶνε φαινόμενο φυσικὸ ποὺ νομοθέτησε ὁ Θεός. Ὄχι λοιπὸν ἡ γέννησι ἀλλὰ ἡ ἀνατροφὴ θὰ σὲ ἀναδείξῃ μητέρα. Ἔτσι οἱ γονεῖς θὰ γίνετε φῶς ποὺ θὰ λάμπῃ στὸ σπίτι.
⃝ Φῶς ἔπειτα στὸ σχολεῖο μὲ τὴν ἀγωγή. Εἶ­σαι δάσκαλος, εἶσαι καθηγητής; Πέρα ἀπὸ τὸ μυαλὸ καὶ τὶς γνώσεις καλλιεργῆστε στοὺς μαθητάς σας τὴν καρδιὰ καὶ τὸ φρόνημα. Ἔ­χε­τε βέβαια σήμερα ν᾽ ἀντιμετωπίσετε ἕνα ἄλλο κλίμα. Ἐλάχιστοι ἀπὸ τοὺς συναδέλφους σας ἐκκλησιάζονται. Ποῦ εἶναι τὰ παλιὰ τὰ χρόνια τὰ ἀλησμόνητα, ποὺ τέτοιες ἅγιες μέρες ἑωρ­τάζοντο μεγαλοπρεπῶς! Τώρα, ὅταν ἡ ἑορτὴ πέσῃ Σάββατο ἢ Κυριακή, ζητοῦν νὰ ἑορτά­ζε­ται τὴν Παρασκευή, νὰ μὴ χάσουν τὴν ἀργία. Ἄνθρωποι ἐν πολλοῖς ἀστοιχείωτοι ―ποὺ ἂν ζοῦσε ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος θὰ ὥ­ριζε ἐπιτροπὴ νὰ τοὺς περάσῃ ἀπὸ ἐξέτασι― ἔχουν τὴν ἀξίωσι νὰ ἀλλάξουν καὶ τὴν ἡμέρα ἑορτῆς τῆς Ἐκκλησίας. Σεῖς ὅμως προσπαθῆστε, καὶ ὁ Θεὸς θὰ εἶναι βοηθός σας.
⃝ Φῶς λοιπὸν ὁ δάσκαλος ἢ καθηγητής, ἀλλὰ φῶς καὶ ὁ μαθητὴς ἢ φοιτητὴς μὲ τὸ παράδει­γμά του. Ἕνα παιδὶ ἢ ἕ­νας νέος ποὺ πιστεύει στὸ Χριστό, εἴτε μαθη­τὴς γυμνασίου – λυκείου εἴτε φοιτη­τὴς πανεπιστημίου, εἶναι φῶς μέσα σ᾽ αὐ­τὸ τὸν κό­σμο. Στὴ Γαλλία κυκλοφόρησε ἕνα βιβλίο (μεταφράστηκε καὶ στὰ ἑλληνικά) μὲ τίτλο «Τὸ φῶς τοῦ βουνοῦ». Διηγεῖται τὴ ζωὴ ἑνὸς μαθητοῦ ποὺ πίστευε στὸ Χριστό, ἐνῷ ὁ δάσκαλός του, οἱ καθηγηταὶ καὶ οἱ συμμα­θη­ταί του δὲν πί­στευαν καὶ τὸν κορόιδευαν – ὅ­πως ἐδῶ ὅποιο παιδὶ στὸ σχολεῖο τολμᾷ νὰ πῇ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ τὸ φωνάζουν «πα­πᾶ»· ἀλλ᾽ αὐτὸς μὲ τὴν ὑπέροχη στάσι του κα­τώρ­θωσε νὰ ἑλ­κύσῃ ὅλο τὸ περιβάλλον του. Ἐκεῖ βλέπεις τί μπορεῖ νὰ κάνῃ ἕνα παιδί.
⃝ Ἀλλὰ φῶς καὶ στὸ στρατὸ μὲ τὴν ἄσκησι καὶ ἐκπαίδευσι. Εἶσαι ὁπλίτης ἢ ἀξιωματικός; Ὁ Πλαστήρας στὴ Μικρὰ Ἀσία δὲν ἐπέτρεπε σὲ κανέναν στὸ σύνταγμά του νὰ βλαστημήσῃ. Τὸ ἴδιο ὁ ναύαρχος Παῦλος Κουντουριώτης στὸ θωρηκτὸ «Ἀβέρωφ». Τὸ ἴδιο καὶ ὁ Κολοκοτρώνης στὰ παλληκάρια του. Αὐτοὶ εἶνε πρότυπα γιὰ κάθε Ἕλληνα στρατιωτικό.
* * *
Φῶς, ἀγαπητοί μου, ἦταν ἡ πατρίδα μας καὶ φῶς πρέπει νὰ μείνῃ πάντοτε. Χώρα τοῦ ἀνεσπέρου φωτός, τὸ ὁποῖο νὰ ἀκτινοβολῇ σὲ ὅ­λο τὸν κόσμο. Καὶ σήμερα, ποὺ ἑορτάζουμε τὴν ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ἂς εὐχηθοῦ­με ὅλοι νὰ λάβουμε μιὰ ἀκτῖνα ἀπὸ τὸ ἄδυτο φῶς ποὺ λέγεται Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ Ναζωραῖ­ος· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.
† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Oμιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνς π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναὸ του Ἁγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης 30-1-1994 ἡμέρα Κυριακή)